Getuigenis Helena
Mijn leven met een fantastische man

Een fantastische partner
Ik had een fantastische partner. Een vijftal jaar geleden zijn we uit elkaar gegaan, maar dat had weinig te maken met zijn bipolaire aandoening. Ik zal het niet zozeer hebben over onze relatie, wel over het leerproces dat ik heb doorgemaakt in het omgaan met zijn ziekte. Ik ben er als rijker mens uit tevoorschijn gekomen.

Ik heb Luc leren kennen toen hij 18 jaar was, ik 16. Hij was een mooie jongen, had een heerlijke humor, was speels, erg belezen, boeiend; ik verveelde me geen minuut bij hem. Twee jaar later werden we een koppel. Dat zijn we 35 jaar lang, met de nodige ups en downs, gebleven.

Symptomen
De symptomen van zijn bipolaire stoornis kwamen pas rond zijn 50^e duidelijk naar boven. Ongetwijfeld had hij er al vroeger last van. Bijvoorbeeld voelde hij zich bij het vroege overlijden van zijn broer depressief, maar liet er toen niets van merken. Pas later heeft hij dat verteld. Zijn zus vertelde me dat Luc als tiener al last had van angstaanvallen. Dat wees dus al op een zekere kwetsbaarheid. Luc was ook bijzonder stressgevoelig. Dat en een zeer stresserende baan met grote verantwoordelijkheid, was een onzalige combinatie. Helaas was hij zeer gesloten, en tegelijk (ogenschijnlijk) vlot in de omgang, wat misleidend was. Ik had daardoor geen flauw idee wat er allemaal in hem omging, hoe vaak ik hem ook heb uitgenodigd om dat te delen. Dat betekende ook dat ik hem jammer genoeg niet in de uitdagingen die zich voordeden kon bijstaan en steunen. Hoe graag ik dat ook had gewild.

De dood van zijn broer, de aanhoudende hoge stress op het werk in combinatie met kalmeerpillen, besteld over de hele wereld, met daarbovenop overvloedige alcohol, lokten op zijn 50^e een eerste manie uit. Hij sliep nog nauwelijks, gaf heel veel geld uit, verdween ’s nachts, terwijl ik ongerust op zijn terugkeer wachtte. Ik voelde duidelijk dat er iets grondig mis was, maar kon er de vinger niet op leggen. Hij werd ‘onbereikbaar’; ik was het contact met hem helemaal kwijt. Het was beangstigend.  Ik leefde plots met een ‘vreemde man’ en wist niet hoe hem te bereiken. Onnodig te zeggen dat de stress ook bij mij op dat moment piekte en de piekermolen op volle toeren draaide.

Opname
Gelukkig heeft Luc zich toen uiteindelijk laten opnemen. In het ziekenhuis werd de diagnose van bipolaire stoornis vastgesteld.  Op dat moment vielen de puzzelstukjes in elkaar. Door de diagnose kon ik Lucs gedrag beter plaatsen en begrijpen. Tegelijk was het ook slikken: psychisch ziek zijn was voor mij, tot dan toe, een ver-van-mijn-bed-show.  En plots was dit heel nabij en dat ‘voor de rest van ons leven’. Want een bipolaire aandoening is geen griepje die je even kunt uitzieken. De kwetsbaarheid blijft bestaan, maar hoeft zeker niet het hele leven te domineren.

Op dat moment was de bipolaire stoornis voor mij nog ‘terra incognita’. Ik wist wel dat de ziekte gepaard ging met depressies en manieën, maar dat was ongeveer het enige. Dus ben ik alles beginnen lezen wat ik tegenkwam om meer inzicht in de ziekte te krijgen en mijn man zo beter te begrijpen en te ondersteunen. Ook voor mijn eigen zielenheil. We hebben psycho-educatie gevolgd en zijn vervolgens terechtgekomen bij Ups & Downs.

Wat Ups & Downs me heeft geleerd
Waar de bipolaire stoornis me eerst angst inboezemde – onbekend maakt onbemind – leerde ik uit de verhalen en getuigenissen van lotgenoten bij Ups & Downs dat je de ziekte in grote mate kunt ‘managen’ en dat je dus ook kunt blijven functioneren met die ziekte. Als je alert bent voor de voortekenen van een hypomanie of depressie en die tijdig herkent, kan je als patiënt de nodige voorzorgen nemen en op die manier de ziekte in goede of betere banen leiden. Dat is hoe dan ook een leerproces, met vallen en opstaan. Uiteraard is het ook belangrijk om roesmiddelen (alcohol, drugs) te vermijden, want die hebben een contraproductief effect en kunnen net een depressie of manie uitlokken.

Belangrijk is ook je leven richting en zin te blijven geven, in de gegeven omstandigheden en met de ‘beperkingen’ die er zijn. Dat geldt overigens voor elk persoon. Om psychiater Herman van Praag te citeren: “Als een individu op de zinvraag geen antwoord heeft, is er geen zicht op een toekomst, in feite geen reden meer om te bestaan en verdampt de lust tot leven.”

WRAP (Wellness Recovery Action Plan) is een van de empowerende tools die daarbij kan helpen. In het Nederlands wordt WRAP vrij vertaald als “herstelactieplan voor welbevinden”. Met deze zelfhulptool leer je weer grip te krijgen op je eigen leven als dat door ingrijpende gebeurtenissen is ontregeld. WRAP komt uit Amerika en wordt sinds enkele jaren ook in Nederland en Vlaanderen toegepast binnen de herstelvisie. Verschillende leden van Ups & Downs hebben die opleiding al gevolgd.

Zelfzorg
Een leerpunt voor mezelf, als partner, was het ‘ontspannen en loslaten’. In het begin zag ik Lucs gedrag voortdurend in het teken van zijn ziekte. Ik was altijd aan het speuren naar ‘tekenen van’ omdat ik angstig was en elke episode proactief in de kiem wilde smoren. Dat wantrouwen was natuurlijk allesbehalve prettig voor Luc en creëerde alleen maar extra stress voor hem en voor mij. Een boek dat mij daar o.a. bij geholpen heeft, is ‘Leef je eigen leven’ van Melody Beattie, een vertaling van ‘Codependent No More’.

Tegelijk zorgde ik er ook bewust voor dat ik voldoende ‘voedende’ en ook ontspannende momenten voor mezelf inlaste: vooral wandelingen in de natuur brachten rust in mijn geest, een mooi gesprek met een zus of vriendin, het lezen van een inspirerend boek of het bezoeken van een tentoonstelling ….

Mindfulness
Bij Ups & Downs wordt er sterk gehamerd op preventie: door gezond te leven, gezonde voeding, geen alcohol of drugs, voldoende nachtrust, veel te bewegen … Maar vooral ook door ‘mentale hygiëne’ te beoefenen en te onderhouden. Bv. alert zijn voor ‘donkere gedachten’, het rumineren tegen te gaan, positieve gedachten te bevorderen. Mijn zoektocht daarin bracht me o.a. bij mindfulness. Een boeiend boek dat ik iedereen kan aanraden is: ‘Mindfulness en bevrijding van depressie. Voorbij chronische ongelukkigheid’ van Mark Williams, John Teasdale en nog een paar andere auteurs. Daarin wordt haarfijn uit de doeken gedaan hoe een depressie kan ontstaan, maar ook hoe je die kan voorkomen. En zelfs kan beëindigen.

Over mindfulness zijn al vele boeken in het Nederlands verschenen: van David Dewulf, Edel Maex, Thich Nhat Hanh … De websites zijn legio. Aandacht.net is alvast een interessante site.

Daarnaast wil ik ook zeker verwijzen naar Dr. Gerbert Bakx en zijn onvolprezen boek ‘De Strategie van het Geluk’. Een absolute aanrader. Drie andere boeiende boeken van hem zijn: ‘Gelukkiger leven. 101 vragen over geluk en levenskunst’, ‘Nieuwe levenskunst’ en ‘Angst. Van klacht naar kracht’. Gerbert Bakx geeft ook online lezingen. Zie zijn site www.academievoorlevenskunst.be.

Normaal? Gewoon? Zeer relatief
Ondertussen zijn Luc en ik als goede vrienden uit elkaar gegaan. Ik had het liever anders gehad. Maar we waren “twee koningskinderen en het water was veel te diep”. Ik ben dankbaar dat ik 35 jaar met hem heb kunnen samenleven. Het was geen gemakkelijke relatie. Maar ik heb dankzij hem ontzettend veel geleerd. Ik heb bv. meer leren ‘loslaten’ en gezien dat het verspilde energie is om alles te proberen te controleren; dat is overigens hoe dan ook niet bevorderlijk voor een goede relatie. Leren aanvaarden dat het leven per definitie veranderlijk en onvoorspelbaar is, doet je geest en ook je relatie ontspannen. Leren ontspannen in de onzekerheid …. Ik heb ook geleerd dat begrippen als ‘normaal’ en ‘gewoon’ zeer relatief zijn. Er is bij iedereen een hoek(je) af, mezelf incluis.

Om te besluiten: ik ben gegroeid als persoon en ben met alle ervaringen en inzichten een rijker mens geworden. Met meer mededogen voor mezelf en mijn medemens. Door de voorbije uitdagingen heb ik ook mindfulness, Gerbert Bakx en andere boeiende ‘geestelijke voeding’ ontdekt en kan ik alleen maar zeggen dat mijn leven zoveel meer aan betekenis, intensiteit en levensvreugde heeft gewonnen …